Schaambot

Musia Mwankumi en Valentijn Dhaenens

‘Schaambot’ is een reflectie op de schandaalroman ‘Black Venus’ van Jef Geeraerts. Het boek kwam in 1968 uit als eerste van de vier delen van Gangreen, de autobiografie van Geeraerts waarmee hij het genre opnieuw op de kaart zetten.

In 1969 werd ‘Black Venus’ bekroond met de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Proza. In 2015, bij het overlijden van Geeraerts, werd het opgenomen in de Canon van de Vlaams-Nederlandse literatuur. Vijf jaar later in 2020 werd de roman alweer van de lijst geschrapt. De commissie oordeelt dat Geeraerts’ visie op het kolonialisme en op de vrouw misselijkmakend is. Het boek staat boordevol machtsmisbruik, verwrongen beelden van de vrouw en ‘de wilde’, plat racisme en ellenlange pornografische passages met minderjarigen.

Hoe moeten we omgaan met ons geprezen literair erfgoed dat vandaag als kwetsend en ranzig wordt ervaren, maar dat voor velen eigenlijk altijd al was? Houden oude bewierookte kunstwerken stand nu hun pijnlijke denkbeelden ons schaamrood bezorgen?

In ‘Schaambot’ delen een jonge zwarte actrice (Musia Mwankumi) en een witte acteur van middelbare leeftijd (Valentijn Dhaenens) het makerschap. Ze gingen samen met het boek van Geeraerts aan de slag en plaatsten grote vraagtekens en emoties bij de lezing van de roman vandaag. ‘Schaambot’ is een gesprek tussen twee mensen van nu over waar ze zich voor schamen, wat hun verontwaardiging oproept, wat ze kunst noemen en of dat tijdloos is of niet.